05.02.2018
Birleşik Metal-İş Sendikası Sınıf Araştırmaları Merkezi (BİSAM)
Enflasyon ve Hayat Pahalılığı Dönem Raporu (Şubat 2018)
ENFLASYON EN ÇOK EMEKLİYİ ETKİLEDİ
AKP DÖNEMİNDE GİZLİ YOKSULLAŞMA YEVMİYELİLERDE YÜZDE 10.5 OLDU
ÜCRETLİLER İÇİN ENFLASYON YILLIK OLARAK YÜZDE 11 OLARAK GERÇEKLEŞTİBirleşik Metal İş Sendikası Sınıf Araştırmaları Merkezi (BİSAM) tarafından hazırlanan Enflasyon ve Hayat Pahalılığı Şubat 2018 Dönem Raporu’nun sonuçlarına göre TÜİK tarafından aylık yüzde 1.02 olarak açıklanan yıllık Tüketici Fiyat Endeksi’ndeki artış en yoksul yüzde 20’lik dilim için yüzde 1.24, emekliler için yüzde 1.33 olarak gerçekleşti. TÜFE’deki yıllık artış, işteki statüye göre, en yüksek ücretsiz aile işçileri için gerçekleşti. Ücretsiz aile işçilerinin enflasyonu yüzde 11.5 oldu. Mesleğe göre ise profesyonel meslek grupları için yıllık enflasyon (TÜFE) yüzde 11.8 olarak gerçekleşti. Enflasyon düzenli ücretlilerde yıllık olarak yüzde 11 olarak hissedildi.
Enflasyon toplumun her kesimini yaptıkları harcamalara göre farklı olarak yansıyor. Örneğin gıda fiyatlarındaki artış dar gelirliyi daha fazla etkiliyor. Nitekim farklı gelir gruplarına ve statüye sahip olan kesimler, fiyat atışlarını farklı düzeylerde hissediyor. Tüm gelir grupları için tek bir Tüketici Fiyat Endeksi açıklanıyor. Bunun bir sonucu olarak yaşadığımız enflasyon resmi enflasyon ile uyumsuzluk gösteriyor.
AYLIK ENFLASYONDAN EN ÇOK ETKİLENEN EMEKLİ OLDU
Ocak ayı enflasyonu grupların yaptıkları harcamalara göre en fazla emekliyi etkiledi. Emeklinin enflasyonu ocak ayında yüzde 1.33 oldu. En yoksul yüzde 20’lik kesim ile çalışmayanlar enflasyonu yüzde 1.24 olarak hissetti. Bu veriler resmi istatistiklere yansımadı.
TÜİK Tüketim Harcamaları İstatistikleri ve TÜİK Tüketici Fiyat Endeksi Harcama Gruplarına Göre Endeks Sonuçları kullanılarak farklı gelir grupları için yapılan enflasyon hesaplamasına göre, enflasyon çeşitli gelir ve tüketim grupları için farklı sonuçlar yaratıyor. Buna göre;
- Ocak 2003-Ocak 2018 dönemleri arasında genel TÜFE yüzde 249 artış gösterirken bu oran düzenli ücretlilerde yüzde 278,
- Yevmiyeli çalışanlar için yüzde 294,
- Emekli aylığı ile geçinenlerde yüzde 283,
- Nüfusun en yoksul yüzde 20’lik kesiminde yüzde 289 oldu. En zengin yüzde 20’lik dilim için ise enflasyon yüzde 273 olarak gerçekleşti. Buna göre enflasyon hesaplaması yoksulu daha da yoksullaştırdı.
BİSAM tarafından Ocak 2003-Ocak 2018 dönemlerine göre gizli yoksullaşma oranları da hesaplandı. Gizli yoksullaşma genel enflasyon rakamları ile farklı gelir gruplarının enflasyonlarının arasındaki farktan kaynaklanan ve kayıtlara yansımayan yoksullaşma düzeyini ortaya koyuyor.
Buna göre son 15 yıllık dönemde (Ocak 2003-Ocak 2018) gizli yoksullaşmayı en yoğun olarak yaşayanlar, işteki duruma göre yüzde 13 ile “Yevmiyeliler”, temel gelir kaynağına göre yüzde 11.6 ile nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanlar oldu. Enflasyon nedeniyle yaşanan gizli yoksullaşma, en yoksul yüzde 20 için yüzde 11.4 seviyesinde gerçekleşti. Buna karşın en zengin yüzde 20 için gizli yoksullaşma yüzde 6.8 oldu.
SONUÇ
Enflasyondaki hareketler doğrudan doğruya alım gücüne etki eden bir role sahip. Kişinin kendi yaptığı harcama kalemlerindeki fiyat artışları (enflasyonu) ile resmi Tüketici Fiyat Endeksi arasındaki fark istatistiklere yansımayan bir yoksulluğa neden olmaktadır. Aynı zamanda sepete her yıl müdahaleye olanak tanıyan yöntem, sonuçların güvenilirliği açısından soru işaretlerine neden olmaktadır. Dar gelirli için ağırlığı son derece önemli olan kira ve gıdanın, sepetteki ağırlığının sistematik olarak azalması enflasyon verileri üzerinden yaşanan tartışmaları artırmaktadır. Bu nedenle;
- Ücret artışlarında dar gelirlileri dikkate alınacak ayrı bir endeks oluşturulmalıdır.
- Toplum tarafından yaygın olarak kullanılmadığı halde, yüksek değer taşıdığı için enflasyonu önemi oranda etkileyen ürünlerin mal sepetindeki ağırlığı gözden geçirilmeli, teknolojik gelişmeye koşut olarak fiyatları sürekli olarak gerileyen ürünler gelir gruplarının tüketim ölçütleri üzerinden ele alınmalıdır.
- Her türlü sübjektif müdahaleye açık olan yıllık sepet değişiminden vaz geçilmeli. Sepetteki değişiklikler 3’er yıllık dönemler halinde gerçekleştirilmelidir.
- İstatistik konseyinin kapsamı genişletilerek emek örgütlerinin katılımı ve denetimi sağlanmalıdır.
- Hükümetin TÜİK’e müdahalesi anlamına gelecek yaklaşımlardan ve söylemlerden uzak durulmalıdır.
- Enflasyon hesaplamasında araştırma kapsamında belirtilen unsurlardan kaynaklı olarak yaşanan gelir kayıpları giderilmelidir.
ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ
TÜİK Tüketim Harcamaları İstatistikleri ve TÜİK Tüketici Fiyat Endeksi Harcama Gruplarına Göre Endeks Sonuçları üzerinden, farklı harcama gruplarının tüketim kalıpları dikkate alınarak, enflasyon kalıpları oluşturulmakta, bu kalıplar üzerinden farklı gruplara göre enflasyon verileri hesaplanmaktadır. Gizli yoksullaşma oranı resmi TÜFE verileri ile farklı gruplar için hesaplanmış enflasyon oranlarındaki fark dikkate alınarak tespit edilmektedir.
TABLO 1- Gelir ve statüye göre enflasyon oranları
GELİR GRUPLARI
15 YIL
1 YIL
1 AY
GENEL ENFLASYON
249,0%
10,3%
1,02%
İŞTEKİ DURUMA GÖRE
Düzenli Ücretli Çalışanlar
277,8%
11,0%
1,08%
İşverenler
272,6%
11,4%
1,08%
Kendi Hesabına Çalışanlar
276,6%
10,9%
1,19%
Ücretsiz Aile Çalışanları
271,9%
11,5%
1,00%
YevmiyeliGündelik Çalışanlar
294,4%
10,1%
1,14%
Çalışmayanlar
285,2%
10,4%
1,24%
MESLEĞE GÖRE
Büro Hizmetlerinde Çalışan Elemanlar
279,4%
10,8%
1,05%
Çalışmayanlar
285,2%
10,4%
1,24%
Hizmet Ve Satış Elemanları
280,3%
11,0%
1,10%
Nitelik Gerektirmeyen İşlerde Çalışanlar
289,6%
10,1%
1,12%
Nitelikli Tarım, Ormancılık Ve Su Ürünleri Çalışanları
275,7%
10,5%
1,29%
Profesyonel Meslek Mensupları
267,2%
11,8%
0,98%
Sanatkarlar Ve İlgili İşlerde Çalışanlar
282,5%
10,8%
1,17%
Teknisyenler, Teknikerler Ve Yardımcı Profesyonel Meslek Mensupları
274,0%
11,0%
1,09%
Tesis Ve Makine Operatörleri Ve Montajcılar
287,9%
10,4%
1,13%
Yöneticiler
273,7%
11,7%
1,08%
TEMEL GELİR KAYNAĞINA GÖRE
Ücret, yevmiye
278,8%
11,0%
1,08%
Mütesebbis Geliri
276,6%
11,3%
1,14%
Emekli aylığı
283,3%
10,3%
1,33%
Diğer Transferler
290,1%
10,1%
1,20%
Gayrimenkul Kira Geliri Ve Menkul Kıymet Faiz Geliri
284,4%
9,9%
1,31%
GELİR GRUPLARINA GÖRE
1. Yüzde 20 En Yoksul
288,7%
10,0%
1,24%
2. Yüzde 20
284,8%
10,2%
1,19%
3. Yüzde 20
284,6%
10,4%
1,18%
4. Yüzde 20
284,6%
10,4%
1,18%
5. Yüzde 20 En Zengin
272,6%
11,5%
1,05%
TABLO 2- AKP Döneminde gizli yoksullaşma oranları
İŞTEKİ DURUMA GÖRE
GİZLİ YOKSULLAŞMA ORANI (%)
Düzenli Ücretli Çalışanlar
8,3%
İşverenler
6,7%
Kendi Hesabına Çalışanlar
7,9%
Ücretsiz Aile İşçileri
6,6%
Yevmiyeli Gündelik Çalışanlar
13,0%
Çalışmayanlar
10,4%
MESLEĞE GÖRE
Büro Hizmetlerinde Çalışan Elemanlar
8,7%
Çalışmayanlar
10,4%
Hizmet Ve Satış Elemanları
9,0%
Nitelik Gerektirmeyen İşlerde Çalışanlar
11,6%
Nitelikli Tarım, Ormancılık Ve Su Ürünleri Çalışanları
7,6%
Profesyonel Meslek Mensupları
5,2%
Sanatkarlar Ve İlgili İşlerde Çalışanlar
9,6%
Teknisyenler, Teknikerler ve Yard. Prof. Meslek Mensupları
7,2%
Tesis Ve Makine Operatörleri Ve Montajcılar
11,1%
Yöneticiler
7,1%
TEMEL GELİR KAYNAĞINA GÖRE
Ücret, yevmiye
8,5%
Mütesebbis Geliri
7,9%
Emekli aylığı
9,8%
Diğer Transferler
11,8%
Gayrimenkul Kira Geliri Ve Menkul Kıymet Faiz Geliri
10,2%
GELİR GRUPLARINA GÖRE
Yüzde 20 En Yoksul
11,4%
Yüzde 20
10,2%
Yüzde 20
10,2%
Yüzde 20
10,2%
Yüzde 20 En Zengin
6,8%
Grafik- Seçilmiş gruplara göre AKP döneminde gizli yoksullaşma oranları
Ücretliler İçin Enflasyon Yıllık Olarak Yüzde 11 Olarak Gerçekleşti
