Açlık ve Yoksulluk Sınırı Dönem Raporu (Kasım 2018)

Dört kişilik bir ailenin sağlıklı beslenmesi için aylık yapması gereken harcama bin 916 TL’dir. Bu harcama sadece gıda harcaması için yapılması gereken tutardır.

Harcamalarda süt ve süt ürünlerinin payı yüzde 41.6 ile en yüksek paya sahiptir.

2003 yılının kasım ayında 4 kişilik bir aile günlük 14.3 TL’ye sağlıklı beslenebilirken bugün ancak 63.85 TL’ye sağlıklı beslenebilmektedir.

Birleşik Metal İş Sendikası Sınıf Araştırmaları Merkezi (BİSAM), Kasım 2018 dönemi için açlık ve yoksulluk sınırı verilerini hesapladı. Hesaplamaya göre dört kişilik bir ailenin sağlıklı bir biçimde beslenebilmesi için, günlük 63.85 TL, aylık 1.916 TL’lik harcama yapması gerekiyor. Buna göre yetişkin bir kadının sağlıklı beslenmesi için yapması gereken harcama tutarı 16.34, yetişkin bir erkeğin 16.85, 10-18 yaş arası bir çocuğun 18.10, 4-6 yaş arası bir çocuğun ise 12.56 TL. Bu verilere göre yoksulluk sınırı da 6 bin 626 TL oldu.

Kasım ayı için Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan TÜFE, harcama sepetinde en büyük ağırlığa sahip olan otomobil fiyatlarında yaşanan yüzde 13.8’lik düşüşün etkisi ile gerilerken, açlık ve yoksulluk sınırı artış kaydetti.

Dört kişilik bir ailede her ferdin sağlıklı beslenmesi için alması gereken gıdaların maliyeti yaşa ve ürün grubuna göre farklılık gösteriyor. Günlük harcamalarda Kasım 2018’de en yüksek maliyet grubunu 17,79 TL ile peynir, çökelek vb. ürünler oluştururken, bu ürünleri et, tavuk ve balık 10.97 TL ile takip ediyor. Süt ve yoğurt için yapılması gereken harcama tutarı 8.43, ekmek için yapılması gereken harcama tutarı ise günlük 3.97 TL. Katı yağ 2.76 TL’lik, sıvı yağ ise 1.44 TL’lik masraf yapılması gereken ürün grupları. Sağlıklı bir beslenmek için dört kişilik bir ailenin sebze ve meyve için ayırması gereken bütçe ise 8.39 TL. Yumurtaya 1.13, şeker, bal, reçel ve pekmez için ise 2.36 TL harcama yapılması gerekiyor.

4 kişilik bir ailenin sağlıklı beslenmesi için yapması gereken harcamaları daha dar bir gruplandırma içinde ele alırsak, süt ve süt ürünlerinin harcamalar içindeki payının yüzde 41.1 ile son derece yüksek olduğunu görüyoruz. Dolayısıyla açlık sınırının süt ve süt ürünlerinin fiyat artışlarına hassasiyeti son derece fazladır. İkinci önemli harcama grubu ise yüzde 25.9 ile et, yumurta ve kurubaklagil grubudur. Geçtiğimiz aya göre süt ve süt ürünleri ile et, yumurta, kurubaklagil grubunun payı azalırken, meyve-sebze ile ekmek ve tahıl grubunun payı artmıştır.

Araştırmanın sonuçlarına göre sağlıklı beslenmek için yetişkin bir kadının yapması gereken aylık harcama tutarı 490 TL olurken, bu rakam yetişkin bir erkek için 506 TL, 10-18 yaş bir çocuk için 543 TL, 4-6 yaş bir çocuk için 377 TL oldu. Buna göre 4 kişilik bir ailenin sağlıklı beslenmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması 1.916 TL’dir. Aynı hesaplamaya göre 4 kişilik ailenin sağlıklı beslenmek ve insanca yaşayabilmek için yapması gereken asgari harcama tutarı ise aylık 6 bin 626 TL’dir. Geçtiğimiz yılın aynı ayına göre ise yoksulluk sınırı 1125 TL, açlık sınırı 326 TL arttı. Aylık artış açlık sınırında 12, yoksulluk sınırında 41 TL oldu.

Asgari ücret 2017 Aralık ayında 2018 yılı için 199 TL artış ile 1603 TL olarak belirlenmişti. Buna göre yoksulluk sınırındaki artış asgari ücret artış miktarının yaklaşık 6 katı oldu.

Açlık sınırı 2003 yılı Kasım ayında 429 TL idi. Buna göre 15 yılda açlık sınırındaki artış 4.6 kat oldu.

Açlık ve yoksulluk sınırı BİSAM tarafından her ayın ilk haftasında, Türkiye İstatistik Kurumu’nun Tüketici Fiyat Endeksinin açıklanmasını takiben kamuoyu ile paylaşılmaktadır.

Araştırmada, BİSAM tarafından Sağlık Bakanlığı ve Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyabetik bölümünün hazırladığı “Türkiye’ye özgü beslenme kalıbı”nın, farklı kaynaklardan elde edilen verilerle değerlendirilerek yenilenmesi sonucunda elde edilen BİSAM beslenme kalıbı dikkate alınmıştır. Elde edilen beslenme kalıbı her ay açıklanan TÜİK madde fiyatları ile değerlendirilerek, kişinin ihtiyacına göre yapması gereken gıda harcamasının tutarı tespit edilmektedir. Hesaplamada esas alınan kalori miktarları şunlardır:

4-6 yaş çocuk için 1963 kalori

15-18 yaş çocuk için 3244 kalori

Yetişkin bir erkek için 2953 kalori

Yetişkin bir kadın için 2658 kalori

4 Kişilik ailenin sağlıklı beslenmek için yapması gereken minimum aylık gıda harcaması AÇLIK SINIRI olarak belirlenmektedir. Bu verinin Hanehalkı tüketim harcamasına dağıtılması ile elde edilen veri ise bize YOKSULLUK SINIRINI vermektedir. Tüketim Harcama Kalıbı dikkate alınırken, tüm içecekler, tütün ve gıda harcamaları bir kalem olarak belirlenmiştir.

Yoksulluk sınırı hesaplanırken, TÜİK Hanehalkı Bütçe Anketi Tüketim Harcaması Araştırması 2016 yılı sonuçlarının, 3. yüzde 20’lik dilimin tüketim harcamaları dikkate alınmıştır. Söz konusu tüketim grubu Türkiye’de nüfusun yüzde 40 ila yüzde 60’ı arasındaki kesimidir.

Yetişkin erkek ve kadınlar için 18-50 yaş grubu, 10-18 yaş grubu için erkek çocuk dikkate alınmıştı.

TÜİK (2016) Hanehalkı Bütçe Anketi Tüketim Harcaması Araştırması,

TÜİK (2018) Tüketici Fiyat Endeksi, Madde Sepeti ve Ortalama Madde Fiyatları

Hacettepe Üniversitesi (2004) Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi 2004;

Hacettepe Üniversitesi (2015) Türkiye’ye Özgü Besin Ve Beslenme Rehberi 2015;